ORMANLARIMIZ VE ORMANLARIN FAYDALARI

Orman; başlıca unsuru ağaç olmak üzere; geniş bir alanda kendine özgü iklim oluşturabilen, özellikle belirli yükseklik, yapı ve sıklıktaki ağaçların, ağaççık, çalı, otsu bitkilerin, yosun, eğrelti, mantarların, toprak altında ve üstünde yaşayan mikroorganizmaların, çeşitli böcek ve hayvanların orman toprağıyla beraber oluşturduğu bir yaşam birliğidir.

Orman kavramını hukuki açıdan tanımlamak bir hayli güçtür. Ağaç ihtiva eden her yere hukuki açıdan orman denilemeyeceği gibi,ağaç ihtiva etmeyen bazı alanların da orman kapsamına sokulması gerekmektedir. Birçok tanımı olan ‘orman’ kavramı; 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 1’nci maddesinde kısaca; “Tabii olarak yetişen ve emekle yetiştirilen ağaç ve ağaççık toplulukları yerleri ile birlikte orman sayılır” şeklinde belirtilmiştir. Ormancılık,doğal şartlara açık bir arazi işletmeciliğidir.Bu bakımdan her türlü risk faktörü çok önemlidir.Üretim süresi uzundur. Bu süre en az 20 yıl olmak üzere bazı ağaç türleri için 200 yıla kadar çıkabilmektedir. Ormancılık denince bu süreci yönetmek anlaşıldığı gibi, toplumun ormana olan ihtiyacından dolayı yapılmaktadır.

Ormanlar; Rio Konferansı ile şekillenmeye başlayan 21. Yüzyıl ormancılığı ile evren, ekosistem ve insan açısından değer kazanmaktadır.

Rio Konferansı ile şekillenmeye başlayan 21. yüzyıl ormancılığı ile evren, ekosistem ve insan açısından orman değer kazanmaktadır. Eraslan 1982’de yaptığı çalışmada ülkemizde orman kaynaklarından beklenen fayda ve işlevleri 10 grup altında sınıflandırılmıştır. Buna göre;

1. Orman Ürünleri Üretim İşlevi,

2. Hidrolojik İşlevi,

3. Erozyonu Önleme İşlevi,

4. Klimatik İşlevi,

5. Toplum Sağlığı İşlevi,

6. Doğayı Koruma İşlevi,

7. Estetik İşlev,

8. Rekreasyon İşlevi,

9. Ulusal Savunma İşlevi,

10. Bilimsel İşlev olarak sıralanmıştır.

Ormanlarımız ilk önce endüstriyel odun hammaddesi (yakacak yapacak, kereste, talaş) üretiminde olmak üzere ayrıca odun dışı orman ürünleri (tıbbi, hoş kokulu, parfüm, baharat, boya, keyif bitkileri), su, av hayvanı(60 tür), yabani hayvan(16 tür), reçine, süs bitkisi, mantar(200 tür), liken, yosun üretiminde; özel olarak ren geyiği, elk geyiği, böcek, sülün gibi çeşitli hayvanları üretmekte ve korunan hayvanları koruma görevinde; korunan (milli park, tabiat parkı, tabiatı koruma alan, tabiat anıtları, kent ormanları gibi) alanları barındırmada; balıkçılık, avcılık, otlatma, (bal ormanları ile) arıcılık faaliyetlerinde; boş zamanları değerlendirmede; kuş gözlemi, bitki toplama gibi bilimsel, eğitimsel, sağlık amaçlı çalışmalarda; yürüyüş, kır koşusu, doğa gözlemi, dağ sporları, foto safari, bisiklete binmek ve kamp gibi faaliyetlerde; yeni madenlerin çıkarılmasında; iletişim (baz) istasyonlarının kurulmasında; ulaşım güzergâhlarını belirlemede; jeotermal ve petrol kaynaklarının çıkarılması ve şehirler arası naklinde; erozyon, sel, taşkın gibi afetlerin önlenmesinde; çeşitli şekillerde istihdam oluşturmakta kullanılmaktadır.

Bunun yanında ormanlarımız çeşitli çevresel dolaylı kullanım değerleri olan doğa belgeseli çekme, doğa yazısı yazma ve edebi ilham kaynağı olma; toprak muhafazası, çığ önleme, sel denetimi, mahalli iklim düzenleme, besin maddelerini ve kirleticileri tutarak, içme suyunun temizlenmesi ve niteliğinin arttırılması; göl, su havzası, baraj, nehir muhafazasında; suyun niceliğinin ve niteliğini değiştirerek içilebilir hale getirilmesinde; karbon tutulması görevinde; peyzaj görevi üstlenmekte, biyolojik çeşitlilik, ekosistem işlevi, sera etkisi ile hava kirliliği azaltılması, gürültü kirliliğinin önlenmesi konularında etkin yararları söz konusudur. Henüz orman bünyesinde olup da keşfedilmeyen doğal, tarihi, kültürel, değerlerin saklanması; maden, su ve enerji potansiyellerini barındırmada; tıbbi bitkiler, mantarlar, böcekler, biyolojik çeşitlilik gibi gizli (potansiyel) kaynaklarda yine ormanın (miras ve var olma açısından edilgen) kulanım değerleri içerisindendir(1).

Ormancılık sektörü başta olmak üzere, yerel yönetimler, çeşitli iş grupları, biyologlar, sağlık sektörü, eczacılık, peyzaj, ilaç, kozmetik, parfümeri ve gıda sektörlerinde bitkisel ürünlere olan talep sürekli artış göstermektedir. Bu eğilim “Doğaya Dönüş”, “Yeşil Dalga”, ”yeşil-doğal hayat” ve “Yeşil Devrim” gibi sloganlar ile ifade edilmekte ve çevreci yaklaşımlar ile önemi vurgulanmaktadır(3).

Resim 3. Ormanlarımızda Gezinti Yapmak için ideal mekanlar bulunmaktadır.

Doğal kaynaklar arasında yenilenebilir olma özelliğiyle farklı bir yeri olan ormanlar, yukarıda saydığımız gibi topluma pazarı olan ve olmayan çeşitli fayda ve fonksiyon kombinasyonları sunmaktadırlar. Bu kombinasyonlardan kereste ve kâğıtlık odun üretimi gibi geleneksel orman ürünlerine ilişkin değerler, doğrudan pazarlamaya ya da fiyatlandırmaya konu edilebilmektedir.

Resim 4. Orman Ve Çiçek (çiğdem)

Fakat arıcılık, balıkçılık, avcılık, otlatma, bilimsel, eğitimsel, sağlık amaçlı çalışmalarda; yürüyüş kır koşusu, doğa gözlemi, dağ sporları, balık tutma, foto safari, erozyon, sel, taşkın gibi afetlerin önlenmesinde; toprak muhafazası, çığ önleme, sel denetimi, mahalli iklim düzenleme, besin maddelerini ve kirleticileri tutarak, içme suyunun temizlenmesi ve niteliğinin arttırılması; göl, su havzası, baraj, nehir muhafazasında; suyun niceliğinin ve niteliğini değiştirerek içilebilir hale getirilmesinde; karbon tutulması ve ormanların iklimi düzenlemede oynadığı rol gibi ormanlardan elde edilen pek çok faydalar ise, pazarlamaya ya da fiyatlandırmaya konu edilmemektedir.

Resim 5. Kayın Ağaçlarından Görüntü (Balıkesir)

Sonuç olarak ormanlarımız yukarıda sayılan ve sayılamayan bir çok değeri ihtiva etmektedir. Sadece ekonomik kaygılardan dolayı sağlığımızdan feragat etmediğimiz gibi bu mihvalde de ormanlarımızın bilinir bilinmez tüm yönleriyle kıymetini bilmek gerekmektedir. Aksi taktirde hem kendi geleceğimiz hemde gelecek nesillerin ormanların faydalarından yararlanmaları olanaksız olacaktır.