Ağaç Mikro Habitatları

 Bazı bölgelerde, insan müdahalesinin dramatik etkisiyle birlikte yaşanan krizler zinciri, biyolojik çeşitliliği aşırı derecede azaltmadan ormanları etkin bir şekilde yönetmek için maliyet ve zaman açısından uygun yaklaşımların gerekliliğini ortaya koymaktadır. Son on yılda, orman ekosistemlerinin işleyişini anlamak ve habitatları önceliklendirmek için yaratıcı stratejiler geliştirmek amacıyla ağaç mikro habitatları giderek daha önemli hale gelmiştir. Ancak çoğu doğa koruma çabası, ormanı ağaçlar arasında görememekten kaynaklanan eleştirilere maruz kalmaktadır.

Bu zorluğun üstesinden gelmek için Türkiye'de yürütülen "Ağaç Mikro Habitatları: Orman Koruma Planlaması İçin Bir Anahtar" projesi, ormanı ağaçlar arasından görebilmek amacıyla çeşitli ağaç mikro habitatlarının varlığını değerlendirmeyi hedeflemektedir. Bu mikro habitatlar, omurgasızlardan mantarlara, kuşlara ve küçük memelilere kadar orman türlerini içermektedir. Proje kapsamında kullanılan iki temel kavram, ağaç mikro habitatları (Avrupa Orman Enstitüsü'nün Integrate+ projesine dayanmaktadır) ve Biyoçeşitlilik Potansiyeli Endeksi (IBP)'dir. Bu kolay ve zaman tasarrufu sağlayan yaklaşımlar, sınırlı finansal kaynaklara sahip zengin biyoçeşitliliğe sahip ülkeler gibi yerlerde, geleneksel tür izleme yöntemlerinin alternatifleri ve pratik destek araçları olarak büyük öneme sahiptir. Mevcut ağaç mikro habitatlarının (TreM'ler) geniş dizisi, farklı flora için barınak veya yuva görevi görebilen saproksilik (oyuklar, yaralanmalar ve yaralar, ağaç kabuğu, ölü ağaç) ve epiksilik (deformasyonlar, epifitler, yuvalar) yapıların birkaç özlü kategorisine bölünmüştür. Ağaç Mikrohabitatları Kataloğu; https://informar.eu/sites/default/files/pdf/Catalogue_Tree-Microhabitats_Reference-Field-List_EN.pdf

Çalışma alanı olarak, Batı Karadeniz Bölgesi'nde bulunan ve Bolu ilinde yer alan Yedigöller Milli Parkı seçilmiştir. Bu park, bozulmamış karışık orman bitkilerinin çeşitli habitatlarına ve yedi çığ gölüne sahip olması nedeniyle yaklaşık altmış yıl önce milli park olarak ilan edilmiştir. Park, piknik, kamp, yürüyüş, doğa fotoğrafçılığı ve olta balıkçılığı gibi ana rekreasyonel faaliyetlerle Nisan ayından Kasım ortasına kadar yerel yerleşim yerlerinin yanı sıra Ankara ve İstanbul gibi büyük şehirlerden binlerce ziyaretçiyi çekmektedir. Bu araştırma, ormanın korunması ve rekreasyon gibi iki temel işlevsel kullanımı arasındaki dengeyi vurgulayarak sürdürülebilir orman yönetimi perspektifinden bu çelişkili uygulamaları ele almaktadır.

Şu anda, Rufford Small Grants ve Eastern Mediterranean Research Association tarafından desteklenen araştırma ekibimiz, ağaç türleri, meşcere yapısı, ölü odun ve ağaç mikro habitatları gibi çeşitli parametrelerle ilgili verileri kaydederek potansiyel ekolojik değeri değerlendirmektedir. Sonraki adımlar, sahada toplanan verilerin dijitalleştirilmesi, veri analizi ve Türkiye'deki orman yönetimi, planlama ve koruma çabaları için ağaç mikro habitatlarının kullanımına temel oluşturmayı amaçlamaktadır.