Karbon Yutak Alan Projelerinin İçeriği ve Uygulama Süreci

Uygunluk ve Proje Türleri

Karbon yutak alan projeleri, karbon yutak alanları oluşturarak ağaçlandırma ve erozyon kontrolü sağlama amacıyla geliştirilir. Bu projeler sayesinde karbon kredisi elde etmek mümkündür. Ancak, bu projelerin başarılı olabilmesi için belirli özelliklere sahip olmaları gerekmektedir:

• Mülkiyet Sorunları Olmamalı: Proje, mülkiyet açısından herhangi bir soruna yol açmamalıdır. Türkiye’de, mülkiyeti orman olan alanlar karbon denkleştirme için uygun değildir. Projenin uygulanacağı alanın hazine arazisi olması ve 1990’dan önce orman örtüsüne sahip olmadığının uydu verileri ile kanıtlanması gereklidir.

• Onaylı Proje Dosyası: Projenin kapsamı, amacı, hedefleri, bütçesi ve takvimi net olarak belirlenmiş olmalıdır. Onaylanmış bir proje dosyası bu sürecin temel taşıdır.

• Proje Süresi: Proje başlangıcından itibaren en fazla 3 yıl geçmiş olmalıdır.

• Ekosistem Durumu: Proje alanı, son 10 yıldır yerel ekosistemlerden arındırılmış olmalıdır.

• Özgün Değer: Projenin amaçları özgün olmalı ve çevreye değer katmalıdır.

Proje Standartları ve Metodolojiler

Karbon tutma projeleri, ulusal ve uluslararası düzeyde kabul edilen standartlara, programlara ve metodolojilere uygun olmalıdır. Örneğin:

• Şeffaflık ve Katılım: Proje, yerel halkın katılımını ve şeffaflığı desteklemelidir. Böylece sosyal etkisi daha geniş olacaktır.

• VM0047 Metodolojisine Uyum: Projenin, VM0047 gibi belirli metodolojilere uygun olması önemlidir.

• MRV Planı: Proje, izlenebilirlik ve raporlama için uygun bir MRV (Monitoring, Reporting, and Verification) planı takip etmelidir.

Akreditasyon ve Ek Faydalar

Proje akredite edilmeli ve uluslararası denetimlerden geçmelidir. Bunun yanı sıra projelerin yalnızca karbon tutma değil, aynı zamanda çevresel ve sosyal faydalar sağlaması da beklenir. Bu faydalar arasında biyolojik çeşitliliğin korunması, yerel iş olanaklarının yaratılması ve ekosistemlerin iyileştirilmesi yer alır.

Karbon Tutma Projelerinde Özgün Değer

Karbon tutma projeleri, gönüllü karbon piyasasında yer almakla birlikte, piyasa dışında da uygulanabilir olduğunu kanıtlamalıdır. Ayrıca, proje uygulandığı bölgede düzenli olarak yürütülen bir faaliyetin devamı niteliğinde olmamalıdır. Projenin ana gelir kaynağı, karbon kredisi satışlarından elde edilen kazançtır.

Karbon Projelerinin Sürdürülebilirliği

Projelerin sürdürülebilirliği, uzun vadeli planlamaya dayanır. İlgili tüm taraflar, karbon yutak alanlarının korunmasına ve yönetilmesine yönelik uzun vadeli bir taahhüt altına girmelidir. Bu taahhüt, karbon depolamanın güvence altına alınması ve alanın zarar görmesi durumunda alternatif yollarla telafi edilmesi gerektiğini içerir.

Projelerin Kalıcılık Süresi

OECC (Orman Eylem ve Çevre Koruma Komisyonu) standartlarına göre karbon tutma projeleri en az 30 yıl, en fazla 50 yıl sürmelidir. Bu süre boyunca proje, ağaç büyümesi ve karbon emilim süreçlerine dayalı hesaplamalarla sürdürülebilir hale getirilir. Projenin uygulanmasında herhangi bir aksaklık olması durumunda, tampon bütçeler aracılığıyla dengelemeler yapılabilir.

Karbon Giderim Projelerinin İçeriği

Karbon giderim projeleri, ormanların ve bitkilerin büyümesi sonucu atmosferden karbon emilimini artırmayı hedefler. Bu projelerde yapılan hesaplamalar, gelecekteki karbon emilim miktarını tahmin etmek için türlerin büyüme hızına ve çevresel faktörlere dayanır.

Projeler basitleştirilmiş hesaplama metodolojisine göre yürütülse de, elde edilen yeni veriler doğrultusunda metodolojiler zaman zaman güncellenebilir.

---

Karbon tutma projeleri, çevresel sürdürülebilirliği ve toplumsal faydayı bir arada gözeterek, uzun vadeli çözümler sunar. Bu projeler, hem karbon emisyonlarını azaltmayı hem de yerel ekosistemlerin iyileştirilmesine katkı sağlamayı hedefler. Projelerin başarılı olabilmesi için doğru planlama, katılım ve denetim süreçlerinin titizlikle yürütülmesi gerekmektedir.

Karbon tutma projelerinin özellikleri maddeler halinde şu şekildedir:

1. Mülkiyet Sorunları Olmamalı: Proje mülkiyet açısından sorun teşkil etmemeli, hazine arazisi olmalı ve 1990’dan önce orman örtüsü olmamalıdır.
2. Onaylı Proje Dosyası: Proje kapsamı, amacı, hedefleri, bütçesi ve takvimi net olarak belirlenmiş olmalıdır.
3. Proje Süresi: Proje başlangıcından itibaren en fazla 3 yıl geçmiş olmalıdır.
4. Ekosistem Durumu: Proje alanı, son 10 yıldır ekosistemlerden arındırılmış olmalıdır.
5. Özgün Değer: Proje amacı “özgün değer” içermelidir.
6. Standartlar ve Metodolojiler: Ulusal ve uluslararası standartlara uygun olmalıdır (ör. VM0047 Metodolojisi).
7. Şeffaflık ve Katılım: Yerel halkın katılımını ve şeffaflığı desteklemelidir.
8. Planlar olmalı: İzleme, raporlama ve kredilendirmeye uygun plan olmalıdır.
9. Akreditasyon: Proje akredite edilmeli ve denetimlerden geçmelidir.
10. Ek Faydalar: Biyolojik çeşitliliği koruma, iş olanakları ve ekosistemi iyileştirme gibi sosyal ve çevresel faydalar sağlamalıdır.
11. Sürdürülebilirlik ve yönetim planı: Uzun vadeli planlama ve koruma taahhüdü içermelidir.
12. Kalıcılık Süresi: Proje en az 30, en fazla 50 yıl sürmelidir.
13. Karbon Giderimi: Proje, gelecekteki karbon emilim miktarlarını tahmin etmek için hesaplamalar yapmalıdır.

Not: Bu yazı  OGM ile ortak yürütülen ERASMUS+ projesi kapsamında 16-18 Eylül 2024 tarihleri arasında yapılan "Doğa Temelli Çözümlerde Ulusal Sertifikasyon Sistemini Anlamak – İspanyol Tecrübesi" konulu eğitim notlarıyla hazırlanmıştır.